Hoofdstuk 2: Praktische plannen maken voor morgen en daarna.
We gingen op bezoek bij onze Filipijnse familie die nabij de kust van de Stille Oceaan wonen. Het gemotoriseerd verkeer lag al zo goed als stil door brandstofgebrek. Gelukkig hoefden we niet de 20 km afstand te lopen, want na een paar kilometer vonden we een “pedicab” een door menskracht aangedreven fiets met zijspan, waar nu veel vraag naar was. Met een blik boterhamworst van het merk “Spam” kochten we ons een plekje in het zijspan.
De chauffeur en tevens de motor van het vehikel was een zongebruinde, opgewekte, magere man die uit louter spieren en pezen leek te bestaan. Achter hem namen ook nog eens 2 passagiers plaats. Gelukkig voor de chauffeur ging het grootste deel van de rit hellingafwaarts. Dit was ook vóór de Grote Klap zijn dagelijks werk. Behalve dat zijn diensten nu in natura werden betaald en hij nu véél vaker klanten had, had de Grote Klap weinig in zijn dagelijkse leven veranderd.
Eenmaal aangekomen in de wijk waar onze familie woont, stapten Tropische Verrassing en ik uit en bedankten de chauffeur. Dankbaarheid is een gewoonte die door de meeste Filipijnen zeer op prijs gesteld wordt. Evenredig met de afkeuring voor degenen die zulke kleine moeite niet kunnen opbrengen. Dat geldt ook voor wat men hier “utang na laob” noemt en grofweg overeenkomt met wederkerigheid of “de ene dienst is de andere waard”.
Mijn Tropische Verrassing maande mij, me verdekt op te stellen bij een verfwinkel, die aan het pad grensde, dat de wijk in leidt. Dat was omdat mijn “witte” vel aanleiding gaf tot het vooroordeel dat ik rijk zou zijn. Niet alleen een risico in verband met beroving, maar vooral om haar familie niet het voorwerp te maken van de jaloezie van buurtgenoten, die er van uit gingen dat ik als “rijke buitenlander” de familie van mijn vrouw wel ruimhartig zou ondersteunen.
Dat risico van beroving viel overigens wel mee, nu alle valuta praktisch waardeloos was geworden. Mits je je kleding aan de omstandigheden aanpaste – een beetje sjofel liefst – en je eventuele rijkdom niet rondbazuinde met het dragen van sieraden of dure horloges.
Uit voorzorg had ik had ik mijn heuptas thuisgelaten, geen lotion gebruikt, mijn haren niet gekamd, mijn baard een paar dagen niet geschoren en had ik een spuitbusje pepperspray op zak, alsook een mes enigszins zichtbaar aan mijn broekriem. Dat, ter compensatie van mogelijke vooroordelen omtrent mijn witte vel.
Mijn Tropische Verrassing vertrok naar het huis van haar ouders via de smalle brandgang, tussen de gebouwen door. Ondertussen wachtte ik geduldig bij de voorpui van de verfwinkel. Verrassenderwijs was de winkel open. Wellicht omdat je verf niet kan eten en het daarom niet snel het mikpunt van diefstal was.
De eigenaar herkende mij. In betere tijden had ik er vaker beits, kwasten en thinner gekocht voor het onderhoud van ons junglehuisje. Hij bracht een stoel naar buiten en bood mij een zitplaats aan, zoals hij vaker had gedaan. Daar had het vooroordeel over witte mensen een positieve uitwerking. Veel Filipijnen hebben een vriendelijke inborst en zijn doorgaans erg behulpzaam. Dat ik tevens als goed betalende klant gezien werd, zal er ook wel iets mee te maken hebben.
Dat de valuta inmiddels de waarde van oud papier had gekregen, was nog niet in de omgangscultuur doorgedrongen.
Na een uurtje of anderhalf dook mijn Tropische Verrassing weer uit de brandgang op en bracht verslag uit.
De familieleden zaten zonder uitzondering nagenoeg zonder etensvoorraad en drinkwater was ook moeilijk te verkrijgen. Hun huis was op het leidingnet aangesloten, maar drinkwater kwam er sowieso niet uit de kraan, toen daar nog wat uit kwam.
Omdat we nog in het staartje van het regenseizoen zaten, konden ze zo nu en dan wat pannen buiten zetten om regenwater op te vangen, dat ze ongefilterd dronken.
Het idee van “preppen” had op de Filipijnen nooit erg postgevat, ondanks dat rampen met tyfoons en uitbarstende vulkanen daar genoeg aanleiding voor gaven.
Zou het zijn omdat hier het hele jaar door voedsel verbouwd kan worden en bananen groeien? Dat het nooit nodig was geweest om wintervoorraden aan de leggen en vooruit te plannen, zoals dat in koudere streken het geval was? Of dat een groot deel van de bevolking vandaag nog niet wist of ze de volgende dag voldoende te eten zouden hebben? Voedselstress is niet erg behulpzaam om lange termijn plannen te ontwikkelen.
Mijn Tropische Verrassing had met de familie de plannen besproken, waar we het voor ons bezoek samen over nagedacht hadden.
Het regenseizoen eindigde doorgaans in februari/maart. Dan zou de toestand door gebrek aan water volstrekt onhoudbaar worden. En wij hadden niet genoeg menskracht om onze hele kavel in cultuur te brengen. Dus was ons voorstel dat tenminste een aantal familieleden naar onze stek zouden verhuizen, waar een waterpomp aanwezig was, wat meer voedselvoorraad en ruimte waar groenten verbouwd konden worden en wat kleinvee gehouden. Dat vroeg wel van die familieleden dat ze bereid waren de handen uit de mouwen te steken om de grond rijp te maken voor landbouw. De harde leemachtige grond moest worden losgemaakt, geulen gegraven voor het waterbeheer en wellicht nog een tweede pomp aan de het hoger gelegen deel van onze kavel geïnstalleerd om vandaaruit de bevloeïng te voorzien. Ook was er menskract nodig voor de bewaking van het terrein, al zouden de honden daarbij kunnen helpen.
Het boterde niet altijd erg tussen vader, moeder en de kinderen. Moeder had nog wel eens de neiging om “bij decreet” over de kinderen te regeren. Daarom stelden wij voor om op de heuveltop een bamboe huisje te bouwen, waar vader en moeder hun intrek konden nemen, met bij toerbeurt een van de vijf dochters voor hun verzorging. Dat zou tevens een beveiliging vormen voor de waterpomp die we er wilden installeren. Dat leek ons wel nodig, omdat in het droge seizoen nogal wat putten en pompen in de buurt droogvielen, waardoor misbruik van onze pomp te verwachten viel.
Tevens beschikten wij over waterfilters, voldoende om de hele familie van drinkwater te voorzien.
Om eventueel regenwater beter te kunnen benutten, zouden we een aantal vaten kunnen bijplaatsen.
Dat zou wel op korte termijn moeten gebeuren, want het was aannemelijk dat regenwateropvang spoedig aan populariteit zou winnen.
Wat de oudste broer van mijn Tropische Verrassing betreft was er een lastig dilemma. Hij woonde inmiddels enkele jaren samen met een lieve vrouw, die al eerder 6 kinderen had van een voormalig echtgenoot en samen hadden ze nog een extra nazaat verwekt. De Filipijnen is een land waar het Katholicisme in een tamelijk pure vorm regeert – vele vormen van ander bijgeloof dominerend – enkele eeuwen geleden geïmporteerd door de Spanjaarden, die er drie eeuwen hebben huisgehouden.
Uitgebreide families zijn er daardoor geen uitzondering.
Zoveel mensen kon ons huisje beslist niet herbergen, onze voedselvoorziening niet opbrengen en evenmin onze voedselvoorraad ondersteunen. Mijn Tropische Verrassing had hem dat dilemma voorgelegd. Hij was nooit een spraakzame persoon. Als spreken zilver was en zwijgen goud, dan was hij tegen de huidige koers multimiljardair geweest. Er viel een lange stilte, waarin hij ontwapenend verlegen glimlachte. Mijn Tropische Verrassing stelde toen de familie voor dat hij het kaveltje ging bewonen, waar nu haar tweelingzus en partner een winkeltje dreven. Dat lag aan een riviertje waar het hele jaar door water stroomde. Met onze waterfilters zou in elk geval in drinkwater voorzien kunnen worden en er was een stukje grond bij, waar in elk geval íéts verbouwd zou kunnen worden. Bijvoorbeeld een paar bananenbomen. Die groeiden snel, mits ze voldoende water krijgen en onder de bananenbomen kon je wat groenten en zoete aardappelen verbouwen. Verder konden ze een deel van onze rijstoogst kunnen krijgen.
Zijn reactie was om nogmaals breed te glimlachen en te vertellen dat de familie zich over hem geen zorgen hoefde te maken. Typische reactie voor hem. Het liet zich niet raden wat hij van plan was en zelfs niet òf hij iets van plan was. Hij is een harde werker. We zouden zijn hulp goed kunnen gebruiken bij de constructie van het bamboe huisje, maar zijn prioriteit lag natuurlijk bij zijn eigen gezin.
Na een uurtje soebatten waarbij de gemoederen soms wat verhit raakten, gingen de aanwezige gezinsleden voorlopig accoord met het plan. De oudste broer, laten we hem Robert noemen, stemde in met het voorstel dat hij een weekje zou helpen bij de bouw van het bamboe huisje, in ruil voldoende eten de drinken voor zijn gezin gedurende die tijd.
Zo was een plan van aanpak ontstaan dat in elk geval voor de korte termijn kans van slagen had.
Hoofdstuk 3: Familie in huis. Een verzameling ongeregeld regelen.
Tropische Verrassing en ik kochten bij de verfwinkel alvast een voorraadje beits in, om daarmee de bamboe van het nog te bouwen huisje op de heuveltop van onze kavel wat te verduurzamen.
De familieleden die bij ons zouden intrekken zouden zoveel mogelijk van hun spullen, die ze onopvallend zouden kunnen vervoeren, meenemen. Dat was niet veel. Een bundeltje kleren, wat extra koppen, borden, bestek, beddegoed. Het meeste ging in ons aanhangertje, dat bij hun huis gestald was. Ook het aandrijfwiel van de elektrische fiets ging mee. Daar zouden we later wellicht nog gebruik van kunnen maken, want de elektromotor mankeerde niets. Ook hun 2 fietsen gingen mee aan de hand.
Verder zouden ze onderweg een paar “hardware stores” afstropen op zoek naar bamboe en ander bouwmateriaal.
Zo kwamen vader, moeder, Robert, Theodora met haar zoon Chris, Rose en de tweeling Resa en Remi bij onze kavel aan. Uitgeput na een wandeling van 20 km op een nogal lege maag. Ron was niet meegekomen. Hij had elders al onderdak weten te regelen.
Het was al pikkedonker. Met behulp van de zaklampjes van hun telefoons hadden ze de weg over het junglepad weten te vinden. En niet alleen dat, ze waren er ook in geslaagd het aanhangertje mee te nemen, al moest het onderweg zo nu en dan over een hindernis gesjord of gesjouwd worden. Robert en Chris droegen een pakket bamboestengels op hun schouders.
Om niet teveel op te vallen hadden ze de familie opgedeeld in groepjes, die met tussenpozen het pad af gelopen waren.
Onze honden gingen flink tekeer, want verschillende van onze familieleden kenden ze nog niet zo goed. Maar gelukkig blaften ze ook naar haast elke passant en wonen de dichtstbijzijnde buren op behoorlijke afstand, zodat hun komst niet teveel opviel. Mettertijd zou het toch niet verborgen blijven, al was het maar met de bouw van het nieuwe bamboehuisje.
Ik had zo goed en kwaad als het ging wat slaapplekken op zolder voorbereid. Het huisje mat c.a. 6 bij 6 meter, dus dat vroeg wel enige improvisatie. De 5 dames deelden 2 eenpersoonsmatrassen doe daar lagen en de 3 heren moesten het met een plekje op ons terras stellen. Het voordeel van de tropen is, dat het 's nachts niet ècht koud wordt. Met wat stukken karton, dekens en kussens kon het harde beton van het terras iets comfortabeler gemaakt worden. Spartaans, maar daar hadden ze vaker ervaring mee gehad. Tropische Verrassing en ik hielden onze eigen slaapkamer aan.
De honden zouden het met een lager gelegen terras moeten stellen.
Tropische Verrassing was al vóór hun komst in de weer geweest om een grote pan rijst te koken, met vlees uit blik, gemarineerd met sojasaus en chili en wat stengeljes groente uit onze tuin. Het dpprsnee menu van de Filipino's bevat heel weinig groenten. Het is vooral rijst, kip- rund- of varkensvlees met een meestal waterig soepsausje. Zowel als ontbijt, middag- en avondmaal, met tussen die 2 laatste een zgn. “Meriënda”, een soort snack zeg maar.
Maar gezien de krappe voedselsituatie moest er tijdig gerantsoeneerd worden. De Meriënda kwam sowieso te vervallen en spoedig moest ook het middagmaal er aan geloven.
De volgende dag togen we allen aan het werk. De heren aan het bouwrijp maken van de heuveltop en enkele van dames om een stuk tuin in cultuur te brengen, de was en de afwas te doen. Een nogal traditionele rolverdeling dus.
Rose ging op pad om extra 250-liter vaten en PVC-pijpen te zoeken voor zowel afrastering als uitbreiding van onze regenwateropvang. Ook zou zij op zoek gaan naar betonijzer voor afrastering en een ploegje puttenboorders voor de aanleg van een waterpomp op de heuveltop.
Ik had nog wel wat meters tuinslang op voorraad, maar die wilde ik nog achter de hand houden voor later gebruik, voor als het moeilijker zou worden om nog materiaal in te kopen of te ruilen.
Mocht ze eventueel nog de hand weten te leggen op een houweel wat extra spades, betonijzer en prikkeldraad, dan zou dat welkom zijn.
Van PVC buis, betonijzer en cement kan je prima tuinpaaltjes maken voor een hekwerk. Ze rotten niet en zijn behoorlijk te verankeren in een kluit beton.
Ze zou ook zoeken naar enkele werkkrachten om zakken cement van de dorpsweg naar onze kavel te sjouwen. Hoe het moest met de aanvoer van de cementzakken van de winkel tot het begin van het junglepad was nog even niet duidelijk. En ook niet of de winkel nog voorraad had.
We hoopten dat de meeste mensen het te druk hadden om voldoende voedsel te vinden om over bouwplannen na te denken en dat de “hardware stores” moeilijk van hun voorraad af konden komen.
Maar die situatie zou niet blijven duren, omdat het aanvullen van voorraden zo goed als stil was komen te liggen. Alleen spullen die lokaal geproduceerd werden, konden worden aangevuld. Bamboe, rijst en kippen waren dat wel, maar ijzerwaar, gereedschappen en machines niet.
Preppen van een voedelvoorraad geeft beslist een voorsprong op het verkrijgen van andere schaarser wordende spullen.
Het was inmiddels al weer donker aan het schemeren toen Rosa terugkeerde. Moeder klaagde in enige toonaarden, maar was wel blij dat het Rosa gelukt was bij een apotheek verschillende van haar medicijnen te kopen i.v.m. hartklachten en hoge bloedruk. T.z.t. zou ze moeten terugvallen op wat lokaal aan kruiden groeide. De kans dat ze nog iets aan haar ietwat opvliegende karakter zou veranderen, leek me niet zo groot. Maar onder deze omstandigheden zou het haar dood kunnen betekenen.
Na de maaltijd gingen de telefoons aan de opladers, via een omvormer gevoed uit onze accu, werden wat belevenissen van de dag uitgewisseld bij het licht van een 5 Watt LED-peertje en begaf het gezelschap zich te ruste.
Zo kwam er een vredig einde aan deze enerverende dag, hooguit gestoord door wat snurkgeluiden.
