Beste mensen, "dit topic is meer dan 100 dagen oud" lees ik, maar gezien de recente ontwikkelingen wordt het wel weer actueler... Putin heeft z'n atoommacht op scherp gezet (bluf van een klein menneke met een dito dingeke...
) en zojuist hoorde ik dat onze Stingers en verdere raketten in de Oekraïne zijn aangekomen. Fijn, misschien escaleert het dan prima, en heb ik iets aan het volgende dat ik enkele weken geleden kocht...
Een FH-39 pen-dosimeter setje, dat ik voor (m.i. maar...) 29,95 Euro aangeboden zag.
Het stamt uit de koude oorlog en was bedoeld om de persoonlijke blootstelling aan hogere stralingsniveau's (zoals bij kernexplosies) te meten. Ze zijn zonder hulpmiddelen direct uit te lezen, maar er is een "nulstel-apparaat" bij nodig om ze geregeld te kunnen nullen. Ze zijn zo onbeperkt bruikbaar.
Waaruit bestaat het?
- een dosimeter-oplaadapparaat;
- 6 stuks pen-dosimeters met een bereik van 0-50 Roentgen (0-50 cGy)
- 6 stuks pen-dosimeters met een bereik van 0-500 Roentgen (0-500 cGy);
- dat alles in een prachtig houten kistje.
Het is kwaliteitsspul, en bleek nog in prima staat. De pennen zijn kennelijk in februari 1995 voor het laatst gekalibreerd volgens een bijgaand staatje, en ik las bij ontvangst het volgende uit:
- 0-50 dosimeters (0-50): 11 /off-scale / 42,5 / 1,8 / 10 / 36 Roentgen;
- 0-500 dosimeters (0-500): 75 / 95 / 65 /off-scale /off-scale / 23 Roentgen.
Die nu afgelezen dosis zal slechts voor een klein deel door straling zijn veroorzaakt. Door vochtinvloeden ontladen de dosimeters zich ook vanzelf over langere tijd, maar die zelfontlading lijkt dus zeer beperkt te zijn (de off-scale exemplaren even uitgezonderd). Over 27 jaren = 9876 dagen gemeten vind ik ook 42 Roentgen niet slecht, omdat een veel kortere termijn en meten van een toename-in-korte-tijd belangrijker zijn.
"In Nederland krijg je gemiddeld 1,6 milliSievert (mSv) per jaar aan natuurlijke achtergrondstraling. In andere landen kan dat hoger of lager zijn. Voor de meeste mensen in Europa ligt de dosis tussen 2 en 5 mSv per jaar."
Nu is 1,6 mSv = 0,16 cGy, dus komt dat neer op 0,16 x 9876/365 = 4,3 cGy = 4,3 Roentgen over 27 jaren.
Nu is het een Duits setje, dat in Germania wellicht een achtergrondstraling van 4 mSv per jaar heeft gehad. Dan is daarvan 10,8 cGy = 10,8 Roentgen aan opgenomen achtergrondstraling te verwachten.
Gerelateerd aan de uitlezingen, even de gemiddeld uitgelezen 27,4 Roentgen als voorbeeld genomen, geven de dosimeters dus zo'n 3x tot 5x hoger aan dan de over een periode van 27 jaren ontvangen straling.
Dat lijkt veel te zijn, maar voor het doel waarvoor ze zijn bedoeld, maakt het geen fluit uit.
Het gaat er immers om, om over een periode van wellicht enkele weken na een atoombom-explosie de beste schuilplek te vinden en de stralingsbelasting minimaal te houden.
Hoe e.e.a. te relateren aan iets dat "beter te plaatsen" is?
Als voorbeeld, even de maximale/drempelwaarde voor een stralingsdosis voor de behandeling van borstkanker. Die is natuurlijk veel lager dan een fatale dosis, en bedraagt 30 cGy over een jaar, en 10 cGy met een veiligheidsfactor van 3.
https://slideplayer.com/slide/16171224/
Ik maak daaruit op, dat 30 cGy over een jaar nog geen echte problemen veroorzaakt in vredestijd. Is er eenmaal sprake van een atoomexplosie, dan ligt de "maximaal aanvaardbare" stralingsbelasting vele malen hoger. Een stralingsbelasting van 500 cGy ineens, zou 50% kans op overlijden inhouden, las ik.
Ik vond het volgende staatje, dat meer helderheid geeft. Tot 100 cGy (=1,0 Gy) ineens zouden we zondermeer kunnen overleven zie ik, en het meetgebied van de dosimeters liggen ruim daarbinnen (0-50 cGy) en deels daarbinnen (0-500 cGy).
Stel even, dat we nastreven om maximaal 20 cGy op te lopen in de eerste week na een atoombom-explosie verder weg, met 10 cGy reserve voor de rest van het jaar. Die 20 cGy kan ik prima uitlezen op de schaal van 0-50 van de gevoeliger dosimeters. Belangrijker is dan nog, om snel het toenemen van de stralingsdosis in de tijd te kunnen meten, en dat kan eenvoudig door frequent uit te lezen en zo nodig een betere schuilplaats te kiezen.
Maar hoe nu om te gaan met een 3x tot 5x hoger aangeven van die dosimeters?
Het mooiste is, dat 3 van de 6 dosimeters uit de set over de afgelopen 8 dagen geen enkele toename laten zien.
- Bij ontvangst: 11 /off-scale / 42,5 / 1,8 / 10 / 36 Roentgen; (en daarna door mij zelf "genuld");
- Na 8 dagen, resp.: 0 /off-scale / 0 / 0,5 / 0 / 1,5 Roentgen.
Dat zijn dan de drie beste uit de set van 6 (0-50). Het "off-scale" exemplaar is m.i. niet bruikbaar, tenzij wellicht bij "rampen-spelletjes"
.
Ik vermoed dat de drie dosimeters die nu "0" scoren ook over langere tijd slechts een geringe toename zullen laten zien, en dan prima bruikbaar zijn zonder aanmerkelijk af te wijken. Ik zet deze metingen verder door, en ben benieuwd. Meten is weten, en uitproberen ook (en is ook leuk om te doen).
Voor mij is al wel duidelijk dat deze dosimeters zin hebben als er een aanmerkelijke stralingsbelasting wordt verwacht.
En als die dosimeters die nu "0" scoren, niet meer werken, en dus op "0" zouden blijven staan? Ook dat is eenvoudig uit te proberen door de dosimeter te nullen en daarna de contactpen even aan te raken/aarde te laten maken. De aanwijzing gaat dan direct "off-scale", dus is er een prima lading aanwezig in die "0"-stand, en werken ze naar behoren.
Deze dosimeters zijn ooit gekalibreerd geweest, dus hebben ze indertijd vast redelijk zuiver gemeten. Omdat het hier om depot-materiaal gaat dat zo te zien weinig is gebruikt, en er weinig of niets aan kan slijten, ga ik er van uit dat daarin niet veel zal zijn veranderd (dat niet zelf op te sporen is, door te nullen). Dat is een gecalculeerd risico, dat m.i. ruimschoots opweegt tegen "er niet over beschikken" als er eens echt een atoomexplosie zou plaatsvinden. Ik acht de kans daarop klein, maar je weet maar nooit, en "leuk speelgoed" is het...
Mocht iemand het leuk vinden om hetzelfde uit te proberen en hier nadien meetresultaten te delen, dan hoor ik dat graag!